Ме кöсъя висьтыштны чужан Керчомъя сиктысь ас рöдысь петöм Öльöш Вась Митрей йылысь. Керчомсаяс ёнджыкасö тöдісны сійöс Кутузов ним улын. А кыдзи тайö нимыс öшйöма сылы, сы йылысь и висьтышта öні.

Митрейыс меным чожöн лоö. Öльöш Вась рöдыс зэв ён да уджач йöзöн вöлöмаöсь. Быдöн крепыд овмöс кутлöма. Сöмын тай колхозтö котыртігъясöн пöшти став рöдсö кулакавлöмаöсь. Олöмы сэтшöм вöлöма! Öльöш рöдыс сэсся медводдзаяс лыдын жö и колхозтö кыпöдлöмаöь. Вась Митрейыс синсьыс би петмöн жö мырсьывлöма, но вот öти лоöмтор дзоньнас бергöдöма сылысь олöмсö.

Колхозын уджалігöн сійöс пуксьöдлöмаöсь дзескыдінö. А  пуксьöдöмыс лоöма зэв аслысногöн. Колö шуны, мый Митрей чож вöлöма зэв крут характера, öдйö öзйысь мортöн. Öтчыд сійö мыйкö кузя венö воас колхозса предкöд, а мöдыс, дерт нин, шенасигас чернила карандашöн сатшкöма банбокас. Пузьöмвывсьыс Митрей чожö сетöбтöма предлы пель бокас. Предыслöн, рöкыд вылö, потöма пель перепонкаыс. А власьтыд сэки начальствоыдлы вельыджыд вöлі. Со и корöма сійö сиктса нывбабаясöс свидетелявны. Водзöссö кöсйысьöма гусьöникöн няньöн отсавны. Митрейтö эськö и пыдди пуктылöмаöсь сиктсаясыд, а вот тшыг воясад няньыд и отсалöма предыдлы.

        Нуöмаöсь сэсся война пансян воас, кыдз шуласны, лэптöмöн. Вась Митрейыд, дерт, крепыд характера вöлöма да тюрмаыд эз вермы сійöс кусыньтны. Письмöясас гортсаясыслы весиг öтчыд абу элясьлöма. Но шогыд пö тай оз öтнас ветлы.

       Кор фашистыд матыстчöма Курск кар бердад, дзескыдінад пукалысьястö босьтöмаöсь штрафбатö и веськыда нуöмаöсь Курскöй дуга вылад.

       Вот пö, колöкö, и тыш вöлі: муыс – енэжыс öтласьлöмаöсь. Чожöй менам кык ёрткöд вöлöма окопын, воча лыйсьöмаöсь немечьяскöд. Миян лыйсьöмаöсь противотанкöвöй пулеметысь, а немечыд - миномётнöй орудиеысь. Снарядыс окопад и веськалöма. Кык ёртыс пыр жö и кувсьöмаöсь. А чожöс менсьым ранитöмаöсь жö, сэсся садьсö воштöма. Ас выяс воöма буретш сэк, кор санитаркаыс вöлöм кыскö брезент вылын. Палаткаöдз воöм мысти немечыдлöн пуляыс кувмöныс ранитöма мездысьсö - санитаркасö. Сöмын пö «ой» и удитыштіс горöдыштны.

Асьсö чожöс немечыд абу жö жалитöма – осколокъясыс дзоньнас пасьвартöмаöсь тушасö, коксьыс öткымынлаті сöмын лыыс вöлöм тыдалö. Дыр кад чöж абу веськалöма бур госпитальö да кокъясыс пондöмаöсь оравны-сісьмыны. Ладнö, веськалöма тöлка еврей врач дорö. Сійö и чуйдöма лэдзны ранаяс вылас аслыспöлöс номыръясöс, кодъяс и кыскöмаöсь став орсö. Регыд мысти сэсся и сувтöма кöстыльяс вылö.

      Но ранитчигас медся нин ёна сюрöма шуйга синмыслы – бугыльыс петöма.

Кокъяс вылад эськö и сувтöма, а вот синсö абу и удайтчöма бурдöдны – бугыльыс петöма ранитчигас. Еврей врачыд жö и сяммöма стеклöысь синсö пуктыны. Сöмын пö тай разнöй веськалöмаöсь: öтиыс - лöз, мöдыс - каньлöн кодь турунвиж. Да нöшта на и ыджыдджык пуктöмаыс. Вывті ёна вöлöм жмитö. Вась Митрейыд бура дыр терпитöма, а сэсся кутшöмкö кадö перйöма синсö да мыйвынсьыс ляскöма. Та бöрын госпитальсьыд комиссуйтöмаöсь. Усьöм бугыль весьтас пуктöма еджыд повязка да сідзи гортас и бергöдчöма. Полководеч Кутузов пö тай, шулöма, син пöла жö вöлöма да кыдз на ещö нималöма, а меным позяс нин. Тасянь сэсся Кутузов нимыс и кöвъясьöма. Сиктсаясыд пö дыр казьтывлісны сы йылысь, кыдзи пö Вась Митрейыс верзьöмöн - пуксьöмöн и сувтсöн вöлöм вöв вылас ветлö. Мед пö кöть и син пöла, а ёна жö и пельк да вертляв вöлöма. Метрöн-джынйöн потшöс вомöныд кинас инмöдчывтöг и чеччыштлöма. Вöр-ватö ёна жö радейтлöма. Кувтöдзыс чери кыйлöма. Пöткатö Ладимер вокыскöд сы мында кыйлöмаöсь, мый весиг куштынысö гортсаясыс абу удитлöмаöсь. Комиссуйтöм бöрас нин Катя гöтырыскöд лöсьöдöмаöсь-быдтöмаöсь куим челядьöс: Мария, Иван да Нина. Нина нылыс кувсьöма дас кöкъямыс арöсын. Иван пиыс батьыс кодь жö пельк, радейтö сідз жö вöр-ва, кыйö чери да пöтка. Батьыссянь кольöма Кутуз нимыс (Кутуз Ване). Мария Дмитриевна олö карын.

        Со татшöмöн тöдлöмаöсь сиктсаяс Кутуз Митрейöс.

написала Катаева Шура, моя выпускница 2011 года,